ستاره ی سرگردان

در بحبوحه ی جنگ جهانی دوم و حمله ی آلمان به فرانسه، یهودیان با احساس خطرجانی، اقدام به فرار از کوره راه های کوهستانی کرده و پیاده از روستاهای فرانسه راهی ایتالیا می شوند. قصد آنها رسیدن به اورشلیم است تا در سرزمین موعود (ارتزاسراییل) آرام بگیرند و کسی به جرم یهودی بودن جان شان را نگیرد. پدر استر پنهانی در جبهه ی آزادیبخش به سربازان کمک می کند و آنها را فراری می دهد. مادر، زنی است به ظاهر منفعل و نه چندان قوی.اما در نهایت زندگی استر را در میان امواج دریا و صخره های صعب العبور و دشتهای سوزان، حفظ کرده و او را به سرانجامی مقبول می رساند.

بخش اعظم کتاب در باره ی زندگی استر از نوجوانی تا جوانی و میان سالی ست و بخش کوچکی به دختری فلسطینی می پردازد که به اندازه ی یک دیدار چند دقیقه ای در روزهای رسیدن به سرزمین موعود، با استر روبرو شده.

در کنار روایت سفر دشوار یهودیان و ترسهای عمیق و گذران سخت روزگتر فرار و مهاجرت ، شاهد آوارگی و استیصال ساکنان فلسطین هستیم که از خانه و زندگی رانده شده و در بیایان و دشت نیز آرامش و آسایش ندارند . با گرسنگی و بیماری و مرگ دم خورند و چاره ای جز ادامه دادن ندارند.

ستاره ی سرگردان

ژان ماری گوستاو لوکلزیو

نشرآموت

فضیلت های ناچیز

کتابی با محوریت جستارنویسی و متشکل از یازده جستار در مسایل مختلف، از فقدان یک دوست، تا شهر محل سکونت و تربیت فرزند و تحولات شخصیتی انسان از کودکی تا پیری.

جستارنویسی و ناداستان یکی از شیوه های جذاب نوشتن است. با زبان روایی مسایل را مطرح می کنی و خواننده در داستانی از زندگی تو که در واقع ناداستان است، با تو همراه می شود. غم و شادی و عواطف دیگر را لمس می کند و نکاتی را مطرح می کنی که بارها و بارها برای همه اتفاق افتاده.

گینزبورگ در باب پول، کفشهای پاره، سکوت، ویژگی های متضاد دو همسر، چیزهایی را تعریف می کند که در اغلب انسان ها مشترک است و از فرط پیدایی و روتین بودن ، کم اهمیت و نادیده گرفته می شوند.

و البته تاثیر جنگ برتمام مسایل مطرح شده در جستارهای کتاب، از جمله تحمل گرسنگی، زندانی شدن همسر و ... پررنگ و نمایان است.

فضیلت های ناچیز

ناتالیا گینزبورگ

نشر هرمس

-خواندن این کتاب را  دوستی چندماه قبل به من توصیه کرده بود. اسمش را یادداشت کرده بودم و  اتفاقی بهش برخوردم. از لذت بخش ترین معرفی هایی بود که داشتم. تا آنجا که از این به بعد با توجه به شناختی که از دوستانم دارم یا پیدا خواهم کرد به آنها توصیه اش می کنم.

-جستارنویسی، جذاب و خواندنی و لازم است. جایی بشدت ضروری است که واقعیات و حقیقت عریان زندگی را بنویسیم .آنجا که تخیل و آفرینش شخصیتهای خیالی نمی تواند آنچه بود و هست را به خوبی نشان بدهد.

لم یزرع

آب، خاک، آتش، سه عنصر از عناصر اربعه در شکل گیری این رمان نقش اساسی دارند . آب سعدون را به دیدن آب تنی کردن احلی و عاشق شدن و دیدار پنهانی می کشاند، خاک بستر رویش این عشق و این داستان است (نخلستان، کشتزار، زمین برای احداث جاده) و آتش که به جان کامیون و سربازان می افتد. و تضاد جالب این سه عنصر که مایه ی آبادانی و عمران اند با اسم کتاب ( لم یزرع).

لم یزرع شرح خود قصه است. داستان این عاشقی لم یزرع است. داستان آن پدر و پسر لم یزرع است. داستان مادرانگی لم یزرع است. داستان جنگ لم یزرع است. در زمین آن عشق چیزی نمی روید، بین پدر و پسر در بزنگاه دیدار جوانه ای سبز نمی شود، غصه و سوگواری مادر به رضا به قضا و پذیرش تقدیر ختم می شود. جنگ ، زمین های آباد و سرسبز را خشک و بی حاصل می کند و بدین گونه تمام ابعاد این قصه لم یزرع است.

کنش گری و  اکتیویته ی خلیل در نفس های پایانی داستان رخ می دهد و از مردی مقیّد به سنت و آرام و  معتدل،مبدّل به آدمی جبون و هراسان از عقوبت می گردد. این تکانه ، تعادل داستان به بهم ریخته و خواننده را هشیارتر می کند. اما تکانه ی نهایی و اصلی، چندسطر آخر قصه است ، که خواننده را مطمئن می کند از بی پایان بودن این داستان و رنج های خلیل و روزگاری آمیخته به کابوس های شبانه روزی که از این پس خواهد داشت.

لم یزرع

محمدرضا بایرامی

انتشارات کتاب نیستان

-جغرافیای داستان به شدت باورکردنی و ملموس است.از نخلستان گرفته تا کشت سبزی. بوی طراوت زمین از لابلای کلمات حس می شود. حتی از زمین غیرمجاز به کشت بوی خاک خشک شده به مشام می رسد.

-تقابل بین شیعه و سنی در حد ترس و مراقبت های قبیله ای مطرح است و نشانه ی پررنگی از آن مشهود نیست. به نظر می رسد راه های زیادی برای تساهل و مصالحه موجود است و در اقالیم جهان صلح، دوست داشتنی تر از جنگ میان فرقه ها و شعبه های مذهبی است.

-برخلاف انتظار، در بستر زندگی قبیله ای و روستایی، حق ابراز نظر و انتخاب برای دختران به کل مسدود نیست. برخورد موحان با احلی، پس از غافلگیر کردن دختر و پسر، بسیار آرام و منطقی و پسندیده است.

-لم یزرع برنده ی جایزه ی جلال ادبی سال 95 شد. از آنجایی که در مراسم حاضر بودم  اسم کتاب با طنین صدای مجری توی گوشم زنگ می زند.

کشتن عمه خانم

پسر جوان که تمام عمر نزد عمه خانمش بزرگ شده در حرکتی ناگهانی او را می کشد .ظهر سراغ کشیش می رود و به قتل اعتراف می کند و در هر فرصتی با صدای بلند در مهمانی و خیابان و معاشقه و ... اعلام می کند که قاتل است.

روایت خونسرد و  بی تفاوت تکه تکه کردن پیرزن چنان دهشتناک است که عرق سرد بر تیره ی پشت خواننده می نشاند. راه های از بین بردن قطعات بدن در بخاری، رودخانه و قفس حیوانات با بی رحمی مطلق ، بی پشیمانی و کابوس، قاتلی بی برنامه را نشان می دهد که تعجب و حیرت خواننده را بیشتر از نفرت و اشمئزاز به او برانگیخته می کند.

جهان سیاه و تلخی که نویسنده از لهستان پس از جنگ در آن زندگی می کند ، در جملات و اعمال بی رحمانه ی کاراکتر قصه نمود واضحی دارد.( آزاد شدم) ( من قاتلم).

در مقدمه ی کتاب یوریک را با راسکلنیکوفِ جنایت و مکافات مقایسه کرده اند.در صورتی که این دو کاریکاتور هم باشند، این مساله قابل قبول است. راسکلنیکوف پس از قتل پیرزن مدام درگیر کابوس و واگویه و تب و رعشه است و یوریک با طنزی سیاه روی وان حاوی قطعات جسد، تخته ای می گذارد و روی تخته را پر از گلدان می کند. به مادربزرگ و عمه ی دیگرش توضیحی کودکانه می دهد و از گیرافتادن نمی ترسد. به دخترهایی که سرراهش قرار می گیرند، اعتراف می کند و  منتظر است او را لو بدهند و دختران برخلاف درخواست یوریک و انتظار خواننده او را مرشد می بینند و همراه و همدل و مریدش می شوند. یوریک مکافات و پریشانی ندارد، بیشتر کلافه است که قطعات عمه را چطور از سر واکند که تمام شوند.تمایلش به گیرافتادن بیمارگونه است اما در نهایت هیچ کس دست به این کار نمی زند.

کشتن عمه خانم

آندری بورسا

نشرآموت

-ترجیحم حضور زنده و واقعی عمه در صفحه ی آخر کتاب و پریشان گویی کل کتاب از قتل و قطعه قطعه شدنش با اره و چاقو و تبر است.

-صحنه های تکه تکه کردن آنقدر قوی و زنده نوشته شده که تاب خواندن کامل نیاوردم. چندبار کتاب را بستم.

-عکس روی جلد تا وقتی از محتوای کتاب سردرنیاوردی ، بامزه و کارتونی ست، و بعد از اطلاع، ترسناک و مخوف!

-خوشخوان و روان و تصویری است.

-تاثیر جنگ بر روان مردم، سنگدل و سخت شدن آدمها، خو گرفتن با بو و رنگ خون، بی اهمیت شدن نسبت به مرگ و زندگی دیگران ، حتی نزدیکترین آدم به خودت، شاید مضمونی ست که نویسنده خواسته در متن داستان پررنگ و نمایان کند. و البته بسیار موفق بوده.

-نگاه خصمانه ی مردم درون اتوبوس به چوب اسکی های یوریک از لحاظ غلبه ی فقر و تهیدستی بر مردم جامعه، کاملا قابل درک و تحلیل است.

چیزهای تیز

تریلرهای روانشناختی از ژانرهای جذاب و پر طرفدار بین خوانندگان کتاب و ببیندگان فیلم است. مبنای این داستان ها بر پایه ی معماهایی که با تعلیق های روانی، انسان را دچار ترس و کنجکاوی توام  می نماید، بنا شده.

چیزهای تیز با نشان دادن لایه های تاریک درونی انسان، داستانی خوشخوان و سریع دارد. خواننده بی آنکه فرصتی برای نفس کشیدن داشته باشد، در دام حوادث معناداری که پشت سرهم اتفاق می افتند و کد و رمزینه ی حادثه ی بعدی ست، گیر می افتد و پیش می رود تا ببیند فرضیات و حدسیاتش در مورد کاراکترها درست از آب درآمده یا نه.

نکته ی جالب در این داستان این است که شخصیت اصلی داستان نه تنها بی عیب و نقص نیست بلکه از مشکلات حاد روانی رنج می برد و این مساله را از کودکی تا بحال با خود حمل کرده و حل شدن معمای قتل هایی که در شهر محل تولدش اتفاق افتاده، مشکل او را گاه پیچیده تر می کند تا جایی که در آخرین کلمات داستان بعید نیست که هرآن از وی نیز قتلی و جنایت سربزند.

صراحت و بی رحمی انسانها در پس زدن یکدیگر ( حس چندش پلیس از دیدن بریدگی های بدن کامیل)حتی در روابط عاطفیِ خونی( رابطه ی مادر-دختری) ، جامعه ی سنتی و مدرن را با هم زیر سوال می برد.

در این ژانر هر اتفاق دهشتناکی با تحلیل روانشاختی قابل توجیه و مورد پذیرش است. در این سبک هیچ عملی تقبیح یا تشویق نمی شود بلکه حادثه ی رخ داده، با روایتی بی طرفانه  و سرد و بی رحم هرآنچه اتفاق افتاده را در معرض دید می گذارد.

چیزهای تیز

گیلیان فلین

نشر چترنگ

زخم شیر

مجموعه داستانی رئال و مبتنی بر احوالات و ویژگی های اقلیم جغرافیایی جنوب ایران. رابطه میان انسان و حیوانات به طور ویژه ای در داستانهای این مجموعه مورد توجه قرار گرفته. اسب ، خروس، بلبل خرما، بز حنایی و گاوهای شیرده و سگ موجوداتی اند که ارتباط تنگاتنگی با آدمهای قصه دارند. گاه عشقی شبیه به جنون در آدمها ایجاد کرده اند و گاه نخ اتصال زندگی آدمهای جنگزده اند به زنده ماندن.

آدمهای داستان ها غالبا از طبقه ی فرودستند با علایق و رفتارهای خاص خود. مهر و عاطفه همانقدر در روابط انسانی جاری در قصه ها دیده می شود که کینه توزی و حسادت و نفرت. آدمها خودشان هستند. بی نقاب و پرستیژی که بخواهد بهتر نشان شان بدهد. خونسردی راوی در بیان رفتارهای غیرانسانی  قصه هایی تکان دهنده را می سازد. ( به آب سپردن نوزاد بلافاصله بعد از تولد توسط پدر نوزاد، لو دادن هم خدمتی و به کشتن دادنش، تنها گذاشتن خواهر جوان و فرار از زیر بار مسئولیت، کشتن سگ).

در خلال داستانها نقد اجتماعی به برخی آداب و رسوم دست و پاگیر وارد شده.

زخم شیر

صمد طاهری

نشر نیماژ

خون خورده

خون خورده روایت بخشی از تاریخ این سرزمین در دهه شصت خورشیدی ست. بخش اعظم آن در سال شصت اتفاق می افتد و سرنوشت چهار پسر کریم سوخته را در هم می پیچد و بخشی به سال شصت و شش که قصه ی یوسفِ زیبارو و کم سالِ پسران سوخته است. گرچه که قطع کتاب، مصور بودن و مستند بودنش آن را از لحاظ شکل ظاهری با سایر کتاب های رمان متفاوت کرده اما این مستند و مصور بودن ،کتاب را به سمت و سوی مستند نگاری و تاریخ نگاری سوق نداده.

یکی نه...چندین داستان اند پر آب چشم. خرده روایت هایی که مابین حکایت پسران سوخته تنه ی داستان را ساخته اند، به قوت و استحکام بدنه خوب خدمت کرده اند. زبان روایت پرمایه و جذاب است و بازی های فرمی در روایت آنچه در مقدمه، حقیقت و واقعیت ذکر شده، غنای داستان را بیشتر کرده.

پایان هر داستان که وصل می شود به داستانی دیگر به غایت تکان دهنده و مهیب است به گونه ای که می خواهی از این باور فرار کنی که این همه مصیبت محال است برسر یک پدر و مادر ببارد و باز جان به در ببرند از سنگینی اش. پسران سوخته هریک به شیوه ای بسیار تلخ و غمبار از خانواده کنده می شوند و زیر غبار و خاکستر تاریخ این مملکت محو و ناپیدا می گردند.

خون خورده

مهدی یزدانی خرم

نشرچشمه

-از آن کتابها که هنوز حرفها دارم ازش. به هرکس برسم توصیه اش می کنم. پسرم حتما باید بخواندش.

-جنگ منفور و نکبت است. نفور و کبره ی سیاهی اش را این کتاب به قوت و قدرت نشان داده.

-اختلافات حزبی و فرقه ای سبب کشتارهای بی شماری در تاریخ شده اند ، از ابتدای خلقت با هابیل و قابیل تا همین امروز. بخشی از ایت کشتارها را با موشک اسکاد، اسلحه ی مارونی ها، اعدام های دستجمعی و ... در این کتاب می بینیم.

-ایران امروز از بی قراری های تاریخی و سیاسی فراوانی گذر کرده. در هر دوره ای گروهی و دسته ای خود را محق به مالکیتش دانسه اند. این قبیل کتابهای مستند، به خواننده گوشزد می کنند که هیچ پدیده ای پایدار نیست. نیر، هر پدیده ای به تناوب در دوره های مختلف تکرار می شود.

-کتاب را در دوره ی همخوانی  (باشگاه کتابخوانی جمله) به همت الهام فلاح، خواندم.اولین تجربه ی گروهی ام است و خیلی هم عالی گذشت.

-از خواندنش بسیار لذت بردم و بسیار درد کشیدم.

خورشید هنوز یک ستاره است

بخشی از جهان از ماده ی تاریک ساخته شده که بصورت عینی قابل مشاهده نیست اما تاثیرات آن روی ماده ی مرئی جهان قابل لمس است . خورشید ستاره ی بزرگی است که نور و گرمای جهان را تامین می کند اما در حرفهای شاعرانه چندان قدرت برابری با ستاره های بی شمار  اشعار شاعران را ندارد. عشق از صبحی تا غروب محال است شگل بگیرد و مانا شود، سوالات نظرسنجی روانکاوانه اما شاید قادر باشند با تعین سطح همسانی میان عقاید دو نوجوان مهاجر، عشق تولید کنند.

دخترک جاماییکایی و پسرک کره ای، در حالتی سرگردان بین تعهد و تنفر به خانواده، تلاش می کنند راهی برای ادامه ی روند زندگی پیدا کنند. بیم اخراج از امریکا بخاطر نقض قانون ، فقر و در اقلیت بودن در این کشور، بچه های خانواده را حسابگر و مراقب بار آورده .

فلسفه ی جبرگرا موج می زند در ساختار داستان. اینجا همه چیز همان طور که باید اتفاق می افتد. نه کمتر نه بیشتر. وقوع هیچ پدیده ای متکی به شانس و بختیاری نیست. اما شاعرانگی جوانک داستان نشان می دهد که عشق مثل ماده ی تاریک برای قلب انسان عمل می کند و با جوانه زدن و نور تاباندن به آن همه چیز را ممکن می نماید. حتی هموار کردن غصه ی اخراج از کشور را.

خورشید هنوز یک ستاره است

نیکولا یون

نشرنون

کودک44

در تعریف حکومت های توتالیتر به تمامیت خواهی ، استبداد، خودکامگی و انحصار طلبی بیمارگونه ، تجسس در کلیه ی احوالات و رفتارهای خصوصی شهروندان،پلیس مخفی گسترده و استفاده ی انحصاری از سلاح و رسانه و تک حزبی بودن حکومت ، اشاره می شود.

اتحادجماهیر شوروی در دوره ی استالین، نمونه ی منقرض شده ی تمام و کمال این نوع حکومت است. در این روش حکومت داری، ترس چنان در دل مردم زنده نگه داشته می شود که همگان حتی به سایه ی خود شک دارند.برای زنده ماندن ناچارند, همکار، همسایه، همسر ، پدر و مادر و فرزند خود را به حکومت بفروشند تا در ازای آن چندصباحی بیشتر زنده بمانند. این زنده ماندن تضمینی برای تداوم و بقا ندارد.هرآن ممکن است کسی شما رو لو بدهد یا به چیزی متهم کند. ممکن است فقط متهم شوید که در حالت مستی به خرج تراشی استالین اشاره ای کرده اید، یا در مورد نحوه ی کشته شدن فرزندتان شک دارید به لاپوشانی حکومتی که قتل را به تصادف تقلیل داده، آنگاه است کهدر بهترین حالت  محکومید به بیست و پنج سال تبعید درکارگاه های کار اجباری سیبری، و گرنه در همان ساعات اولیه به همراه خانواده، اعدام انقلابی می شوید.

ماموران حکومت در تمام ساعات شبانه روز، مجازند که وارد خانه ها شوند و متهمان را حتی در رختخواب و برهنه دستگیر کنند.آنها آموزش دیده اند که ترس و رعب و وحشت را در بالاترین درجه، در دل متهمان و شاهدان بیرونی ایجاد کنند. نیازی نیست اتهام کسی اثبات شود. به صرف اشاره شدن به کسی، او گناهکار است . کشتار متهمان فرضی به وفور اتفاق می افتد.

گذران زندگی در مزارع و منازل اشتراکی در شرایط اسفناک و فقدان آسایش نسبی، گرسنگی، قحطی،آدم فروشی، جنایت،از مردم این جامعه، موجود منفعلی ساخته که وسعت دیدش جز از چند ساعت بیشتر زنده ماندن ، فراتر نمی رود. هرکسی در هر رتبه و درجه ی اجتماعی و نظامی، در هر لحظه در مظان اتهام است و ممکن است زندگی موقتی اش را از دست بدهد.

زمان داستان اندکی پیش از مرگ استالین است.جسد پسری با تن پاره پاره شده و دهانی پر از خاک کنار راه آهن پیدا می شود.علیرغم تمام شواهد دال بر قتلی وحشیانه، حکومت تشخیص می دهد پسرم قربانی بی دقتی کودکانه اش شده و زیر قطار رفته. دومیدوف، مامور حکومتی نیز تشخیص حکومت را بعنوان حکم نهای به استحضار خانواده ی خشمگین و عزادار می رساند.کمی بعدتر دومیدوف با حسادت و بدخواهی یکی از همکاران مورد اتهام قرار می گیرد و با تنزل رتبه ی وحشتناکی به جنوب کشور فرستاده می شود.با پیداشدن اجسادی تکه پاره شده،  مشابه پسری که در مسکو به قتل رسیده بود، فرضیه ی یکی بودن قاتل در ذهن دومیدوف قوت می گیرد. حکومت منکر رابطه ی زنجیره ای بین قتل هاست. معتقد است این اتهام ، سیاه نمایی غرب در مورد شوروی ست و با خلق آن قصد دارد انحطاط و زوال اخلاق را در جامعه ی استالینی نشان بدهد.هرنوع تحقیق و بررسی در مورد قتل ها و فکر کردن به ارتباط میان آنها در نطفه خفه می شود و ماموران مربوطه تنزل رتبه می گیرند و پرونده مختومه می گردد. طی کشمکش های پرهیجان و استرس آلود، دومیدوف ، همراه همسر زیبایش ( که بخاطر نپذیرفتن همخوابگی با دکتر، متهم به جاسوسی شده و مورد غضب حکومت قرار گرفته )، این تحقیقات را کامل کرده و به قاتل می رسند.

قربانی شدن عواطف و ارتباطات انسانی در اثر خفقانی که حکومت به جامعه تزریق کرده، والدین را به به فرزندان، همسران به یکدیگر، همسایگان را نسبت به هم، مراقب و بدبین بار آورده و این اختیار مضحک را به شما می دهد که برای نجات پدر و مادرتان از مرگ،  اتهام جاسوسی همسرتان را تایید کنیدو او رابعنوان "خائن" "تقبیح" نمایید ، وگرنه زندگی پدر و مادرتان در خطر قرار می گیرد. یا در هرموقعیت غیر منصفانه و جبرآلودی، با بله قربان و چشم قربان، حقوق اولیه ی انسانی تان را فراموش کنید و منکر آن شوید.

در این داستان خوفناک و ترس آور، بخش هایی از تاریخ و سیاست وحشیانه ی دوره ی استالین مقابل چشم خواننده قرار می گیرد. تریلر کودک 44 از  صفحات آغازین تخم وحشت و ترس را در دل خواننده می کارد. مردم از فرط گرسنگی ، پسران همسایه را شکار می کنند و گوشت تن آنها را جیره بندی می کنند و می خورند تا از قحطی مواد غذایی نمیرند.

کودک 44

تام راب اسمیت

انتشارات مروارید

-این داستان براساس حقیقت نوشته شده. قاتلی زنجیره ای در دوران استالین ، بیش از 50 کودک را مثله می کند.

-حتی تصور آدمخواری از شدت گرسنگی، وحشتناک است

-گرسنگی ، دیو خفته ی درون آدمی را بیدار می کند و حتی سی سال بعد، اثرات مخوف خود را بروز می دهد.

-فکر می کردم کتاب ( زلیخا چشم هایش را باز می کند) شورویِ انحصار طلب را بخوبی نشان داده.اما (کودک44) ، بی رحمی و شقاوت حکومت را عینا و به وضوح، در رده های مختلف اجتماع، به تصویر کشیده.

-عکسی که خودم از کتاب گرفته بودم را پیدا نکردم . از عکس نتی استفاده کردم.

-حتما...حتما.. حتما... این داستان را بخوانید.