مطرّد

امروزه اختلالات روانی جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان معاصر است. اختلالاتی که گاه از فرط تکرار به امری عادی و روتین تبدیل شده و فرد مبتلا آن را مساله ای نرمال تلقی می کند.

موارد پنهان و ناآشنا بیشتر قابلیت انکار و اختفا دارد و تشخیص آن با متخصصی باتجربه در حیطه ی علوم روانشناسی است.

در مجموعه داستان مطرّد پنج اختلال روانی دستمایه ی داستانها شده و نویسنده با قلمی آزموده سعی در روایت انسانهای دچار به این اختلالات دارد. در دو داستان دستیار خانم میم و مطرّد شاید به دلیل طولانی تر بودن محتوا و فرصت بیشتر، چالش های ذهنی و رفتاری افراد مبتلا روشن تر و جذابتر به تصویر کشیده شده. واگویه های ذهنی در سایر داستانها با شکست خط روایی، باورپذیری روان آشفته ی راوی را صحه می گذارد.

مطرّد

ستاره روشن

صدای معاصر

 

داستان اضطراب من

بخش های آغازین کتاب رونوشتی از جمعیت غالب مردان عالم است. مردانی که توجهی به احساسات و تغییرات و خواسته های همسران خود ندارند و در دنیای ساکت و خاموش و بی صدای خود به سر می برند و مثل یک ربات برنامه ریزی شده مسئولیتهای خانوادگی را انجام می دهند.

لئا ابتلا به سرطان سینه را نتیجه ی رنجهایی که از زندگی با چنین مردی به او تحمیل شده می داند و در جلسات شیمی درمانی با پسری بسیار جوانتر از خود معاشرت می کند و از سرزندگی و شوخ بودن جوان ( در عین ابتلا به سرطان) لذت می برد.

شاید رها بودن ذهن لئا از مسایل مربوط به شالوم در دوران چندماهه ی آشنایی  با لوکا قدرت مبارزه به سرطان را به او داده که پس از گذراندن دوران درمان همچنان می نویسد و قصه تعریف می کند.بعید نیست که لوکا بهانه ای است برای چنگ زدن لئا به زندگی ای که سرد و بی هیجان شده ، نه اینکه تنها دلیلش باشد. با توجه به عاقبت رابطه چنین به نظر می رسد که لئا چنان سرشار از انگیزه  و جسارت برای ادامه دادن زندگی است که در صورت آشنا نشدن با لوکا نیز می توانست بهانه ی دیگری پیدا کند، شالوم را طور دیگری ببیند و از تمام رنجهایی که وضعیت بغرنج اول کتاب را درست کرده دربگذرد و به زندگی ادامه بدهد.

داستان اضطراب من

داریا بینیاردی

ققنوس

وجدان زنو

زنو تاجر ایتالیایی که تا دهه ی پنجاه زندگی اش همچنان به دنبال تایید بدجنسی یا خوش جنسی خویش است در دوره های مختلف زندگی هرکجا عملی خلاف وجدان مرتکب می شود خود را توجیه می کند و می خواهد آن نمایه ی خوش جنسی را  ازخویش به نمایش بگذارد.

درگیربودن زنو با وجدانی که به راحتی خیانت و هوسرانی و تقلب در تجارت و دوستی را سرپوش می گذارد و همچنان اصرار دارد اعمالش از روی بدطینتی نبوده، رگه هایی از طنز سیاه به داستان زنو می بخشد.

اعتیاد شدید زنو به سیگار و زنها بهانه ای است برای حلاجی شخصیت روانی او مقابل یک روانکاو. زنو حسود، خودپرست، بوالهوس و دچار وسواس ذهنی نسبت به سلامتی خود است. گاه می پنداری مرد احمقی است که از حقیقت اعمال خودش بی خبر است اما او خوب می داند که خیانت چیست و به تکرار انجامش می دهد. در واقع زنو ضدقهرمانی است که داستان را منحصر به زندگی و خلقیات خود کرده و خواننده در عین آگاهی به رذالتهای او، نمی تواند دست از خواندن ادامه ی روایتش بکشد.

وجدان زنو

ایتالو اوسووو

نشر بان

درازکش در ساعت خواب

هر دو راوی مرد هستند و زهرا شاهی از پس این راویان ناهمجنس با خود، خوب برآمده. زبان بادیگارد را به بهترین شکل ورز داده و پخته. در رفت و برگشتهای زمانی و زبانی هر دو راوی ، کودکی و نوجوانی آنها را می بینیم و تاثیر آن در بزرگسالی فرد چنان قوی و پررنگ می شود که فرجام زندگی شان را رقم می زند.

آدمهای قصه فارغ از خاستگاه اجتماعی و شیوه ی تربیتی خاص خود، از دردهای مشترکی رنج می برند. فقدان پدر یا عدم وجود پدری قوی و محکم( شاید منعطف و سازشگر با زندگی نام بهتری باشد) در دوران نوجوانی که پسرها دنبال یک الگوی بی نقص از پدرانگی هستند، ضعفهای عمیقی در شخصیت این آدمها ایجاد کرده. انفعال شریف در مقابل کتایون و لایق ندانستن خود در طول زندگی مشترک، وابستگی نامتعارف متین به کیا و جایگزینی او با کمبودهای دوران کودکی، اثرات پروانه ای آن چیزهایی است که در کودکی باید می بود و نبود. باید رخ می داد و اتفاق نیفتاد.

درازکش در ساعت خواب

زهرا شاهی

هیلا

-زبان کوچه بازاری و لمپنی بادیگارد بغایت زیبا و قوی درآمده.

-شخصیتها به اندازه و بجا هستند.

-زهرا شاهی کاربلد و استاد است.

کتابخانه ی بیست و چهار ساعته ی آقای پنامبرا

مردی سالمند در هیبتی قدیمی کتابخانه ی بیست و چهارساعته را مدیریت می کند. برای بخش شبانه جوانی را استخدام می کند و کنجکاوی جوان سبب برملا شدن رازهای باستانی مربوط به صنعت چاپ و  می شود.

نیمه ی دوم کتاب هیجان بیشتری دارد و با معلوم شدن خط و ربط داستانی آنچه در گذشته سپری شده، خواننده را مشتاق به ادامه ی ماجرا در عصر حاضر می کند.

مقابله بین سنت و مدرنیته در صنعت چاپ نکته ی اصلی داستان است.در نهایت جوان تر ها که به قواعد دنیای مدرن مسلطند پیرسالان را مجاب کرده و معما را حل می کنند.

کتابخانه ی بیست و چهار ساعته ی آقای پنامبرا

رابین اسلوان

هیرمند

نیایش چرنوبیل

رویدادنامه، تاریخ نگاری، مستند نگاری یا هرنام دیگری که روی این کتاب بگذاریم چیزی از قدرت بهت آوری و دردش کم نمی کند.

پایگاه هسته ای چرنوبیل در اواخر دهه هشتاد میلادی دچار حادثه ای غیرقابل جبران می شود. فاجعه ی اتمی رخ داده افراد نزدیک به پایگاه را دچار مرگی دردناک و دیگران را مبتلا به جهش هاس ژنتیکی تا نسلهای بعد نموده. سوتلانا الکسیویچ روایت شفاهی مردمانی را که بین سایرین به چرنوبیلی ها معروف شده اند جمع آوری کرده  و سالها بعد در قالب یک کتاب به جهان عرضه نموده.

این روایتها شامل افراد متخصص و نظامی و آدمهای معمولی شهر و روستاست. روستاییانی که بدون هیچ شیء یا یادگاری و بی حیوانات و دام هاشان مجبور به ترک محل سکونت خود شده اند تا سالها، تا زمانی که نمرده اند، در آرزوی دیدار دوباره ی خانه و زندگی شان هستند. کودکانی که به شهرهای دوردست فرستاده می شوند بلکه دور از اثر تشعشات بتوانند بازی و جست و خیز کنند.یا آنها را به کشورهای پیشرفته می فرستند تا موش آزمایشگاهی شوند و تحت نظارت و آزمایشهای مختلف قرار بگیرند تا اثرات رادیواکتیو را بررسی کنند و به علم خدمت کنند. در این روایتها زنان جوانی را می بینیم که شوهر و کودک شان را در دوره ای دردآور و ترسناک از دست می دهند. مساله ی این آدمها دیگر فقدان نیست.بلکه نحوه ی شکل گرفتن فقدان و چگونگی پدیرش آن ست. برخی درگیرند که به مجازات کدام گناه دچار این حادثه شده اند و برخی خشمگینند که در عین مشاهده ی عوارض و تاثیرات تشعشات باید با جبر حکومت آن را انکار کنند و سکوت پیشه نمایند.

مدیریت بحران گورباچف مثل تمام دیکتاتورهای جهان سیاست انکار و خفقان است. هیچ کس حق ندارد یادداشت بردارد و عکس بگیرد و در پاسخ به تمام سوالها یک جواب اعلام می شود: همه چیز تحت کنترل است. پاسخی فریبکارانه و نادرست.

نیایش چرنوبیل

سوتلانا الکساندرونا آلکسیویج

نشرچشمه

-سریال چرنوبیل اقتباسی بسیار مختصر و کوتاه از بعضی بخشهای کتاب است.

-اثرات فاجعه ی چرنوبیل تا هزاران سال همچنان در آب  و خاک باقی می ماند و توسط آبهای زیرزمینی به اقالیم مجاور منتقل شده است و خاک سرشار از عوامل سرطانزا را ارمغان می آورد . اینکه شمال ایران قطب سرطان گوارشی است چیزی است که کمتر به آن اشاره شده.

-کتاب آسان خوان و روانی است.

-چندسال بعد از هر فاجعه می توان به حقیقت آن پی برد؟ حقیقتی که امروزه نیز چندان عریان نیست و مشمول بسیاری ملاحظات است.

اگنس

اگنس در جمله ی آغازینِ قصه مرده و قصه ای که می خوانیم حکایت اگنسی ست که در عین زنده گی و تحرک و تکاپو، مرده ای بیش نیست. اگنس معشوقی است که از همان ابتدا عاشق را بر نمی تابد گرچه با او همخانه شده ، از او باردار شده و روزهای زیادی را با هم سپری کرده اند. حسی که اگنس منتقل می کند نوعی سردی و بی تفاوتی سرشتی به مقوله ی عشق نیست.چرا که در کوران اتفاقات ناگوار یاد اولین عشقش را زنده می کند و تمایلش به بودن کنار او را ابراز می نماید.

شرح عاشقی از زبان نویسنده ی آلمانی، گرما و حرارت چندانی ندارد. جوری از عاشقانگی حرف می زند گویی از ریختن قهوه در لیوان و سرد شدنش گفته، اما در عین این سرعت و بی روحی در روایت اتفاق، خواننده را به سمت خود مایل کرده  که اگنس را در اتفاقات جاری مقصر می بیند.

شرح عشقی مدرن در زمانه ای مدرن شاید بیش از این نیست. احساسات غلیظ و پرشور جایی در این آمدن و رفتن ندارند. پذیرش و پذیرفتاری  بهترین معامله با دیگران  در این عصر است.

اگنس

پتر اشتام

افق

برج سکوت

برج سکوت شامل سه جلد است. در هیچ آبادی که هیچ کس اسم و نشان رسمی و شناسنامه ای اش در دهانها نمی چرخد، آدمها بسته به اتفاق یا رویدادی متناسب، لقبی دارند و تا آخر عمر با همان لقب نامیده می شوند. کفتربازی سرگرمی مردمان  هیچ آباد در دهه ی شصت است. و نسل بعدی در اعتیادی ویرانگر و سیاه عمر سپری می کند.

زبان روان و جذاب قصه خواننده را در دام خوانش سریع و بی وقفه می اندازد و بی آنکه بدانی می بینی نسبت به هیچکدام از کاراکترهای قصه گارد نداری و حتی مهم نیست که فلانی به چه اعتیادی و در چه حدی مبتلاست. آن سمپاتی پنهان در لایه های زیرین وجود، به سطح می آید و همراه حرمله و دهنی و سوسن و ...دلتنگی می کنی و کفری می شوی و دل می سوزانی.

کتاب برای بالای شانزده سال نوشته شده و چنان آغشته به روشهای مصرف و کلمات و عبارات و زندگی های ناهنجار است و طبیعی و وسوسه انگیز نوشته شده که می تواند الگوی زندگی باشد.

بخشهای پریشان گویی ناشی از مصرف روانگردان درخشش نابی دارد. کودکی سپری شده روی پشت بام ها و بیابانهای مگس آباد، رفتار به آدمها و حیوانات،برخورد والدین با کودکان، نوجوانی و جوانی طی شده در شغلهای پاره وقت و موقتی، خود مکتب جامعه شناسی است. از قضا حرمله دانشگاه رفته و هر خرده داستانی که از آدمها می گوید رنگ و نشان و کد های جامعه شناسی دارد.

ریتم سریع داستان مانع ایجاد وقفه در خوانش است.

برج سکوت

حمیدرضا منایی

کتاب نیستان

هرچه از خوبی این کتاب بگم کم گفتم

آقای جودت و پسران

اولین رمان اورهان پاموک که برنده ی نوبل شده روایت سه برهه از تاریخ ترکیه را در برمی گیرد. اواخر دوران عثمانی و سلطنت سلطان عبدالحمید، دوران آتاتورک و دوره ی پس از آتاتورک. در خلال این سه دوره ی تاریخی چگونگی شکل گرفتن انجمن های اصلاح طلب و مخالفین آنها را مرور می کند. تغییرات جامعه ی ترکیه به سمت مدرنیته و تحولات فرهنگی و اجتماعی را در مناسبات خانواده ی جودت با اطرافیان مشاهده می کنیم.

آقای جودت تازه جوانی است پر از بلندپروازی های متمایل به سنت اما علاقمند به پیشرفت در سایه ی اعتدال. برادر تندروی او محکوم به فناست.او چراغ فروش است و در پی روشنایی که تلمیحی است به تغییر و تحولات ترکیه از سنت به مدرنیته. فرزندان جودت هرکدام با علایقی خاص به خود نماینده ی بخشی از جامعه هستند و در نمایی کوچک (خانواده) طیف احزاب و تمایلات در یک کشور را نشان می دهند.

مانیفست قصه این سوال است ( من کی ام؟ من چی ام؟ ) و آدمهای قصه در پی یافتن کیستی و چیستی خود سالهای عمرشان را طی کرده و بی آنکه به جواب برسند با ناحرسندی و ناشادمانی عمیقی به دنیا نگاه می کنند.

کتاب پرگویی فراوانی دارد و حجم زیادش حوصله ی فراخی برای خواندن می طلبد.

آقای جودت و پسران

اورهان پاموک

نشرچشمه

دوبلینی ها

نثر قوی و تحسین برانگیز داستانهای این مجموعه حواست را از مرور خود داستان پرت می کند. جیمز جویس به ارائه تصاویری تاریخی و اجتماعی و فرهنگی از مردم ایرلند می پردازد و در خلال داستانهایی نه چندان قصه گو جامعه ی ایرلند را با مختصات و ویژگی های سنتی و مذهبی  رو به مدرنیته در معرض دید خواننده می گذارد.

هرکدام از داستانها بخشی مرتبط با سنت یا مدهب را در جامعه ی ایرلندی ها در بوته ی نقد می گذارد. کودکان و گذران دوران پیش از جوانی در بیشتر داستانها اهمیت بسزایی دارد.

پی نوشت مربوط به موارد مذهبی و تاریخی و اجتماعی که بعد از اتمام داستانها درج شده اطلاعات جالب و مفیدی دارد. مجموعه مقالات آخر کتاب نیز خواننده را در دریافت مفاهیم مطرح شده در داستانها یاری می کند.

دوبلینی ها

جیمز جویس

انتشارات نیلوفر