روز حلزون

خسرو، فصل مشترک سه زن است. زنی را سی سال منتظر و کلافه برجای گذاشته تا با خاطره ی عشقی ناکام  که از ده سالگی ریشه گرفته، خواب های پریشان ببیند و نتواند دل به زندگی مشترک و آرامش و آسودگی ظاهری اش ببندد، زنی را ( از منظر دیگران) خطاکار و دچار عذاب وجدان  ابدی برجای گذاشته تا سالهای سال در اتاق خالی از حضورش ، با لباس ها و نامه ها و وسایلش مویه کند و زنی را بین این دو زن، وادار به فضولی و کنکاش در احوالات سی سال قبل کرده .

زن های قصه ، بخاطر خسرو به هم مربوطند. گرچه یکی دیگری را سالها در قاب تلویزیون و برنامه های مشاوره ببیند و با وجود انزجار از صدای نازک او، همچنان ببینده ی برنامه ی تلویزیونی اش باشد.

شیرین خوره ی فیلم است. زندگی اش را با سکانس های فیلم های  مشهور دنیا، تعریف می کند. دل به پسر فیلم فروش تحصیل کرده ای که کنار خیابان بساط می کند داده و ترجیح می دهد در دنیای مجازی، عاشق باشد . دنیای حقیقی را چندان دوست ندارد. در دنیای حقیقی همه توی کار هم سرک می کشند. مادرش غافلگیرانه در اتاق را باز کمی کند مبادا که فیلم  صحنه دار ببیند و به گناه بیفتد و لیلا، دوستش  بی اجازه صفحه ی فیس بوکش را چک می کند و لایک ها و پیغام هایش را می شمارد. بنابراین در دنیایی که همه دارند پرده های حریم خصوصی دیگران را کنار می زنند تا ببیند پشت پرده چه خبر است، درگیر مسئله ی ارجحیت ماهیت بر وجود یا وجود بر ماهیت نمی ماند و دنیای مجاز را انتخاب می کند و به راحتی در آن حل می شود و با قهرمان های فیلمها همذات پنداری می کند.

افسون در پروسه ای متوالی و پرتکرار ، خواب درخت گردو را می بیند. درخت محمل قرارهای عاشقانه ی او و خسرو بوده و نامه های زیادی از دو دلداده را زیر شاخه ی روی دیوارش مخفی کرده. بخشی از این نامه ها توسط مادرخسرو پنهان شده . بین این دو زن ، بر سر خسرو،جنگی ناپیدا جریان گرفته و هیچکدام به نفع دیگری اعلام صلح نمی کند. خسرو بی توجه به این چالش، راهی جنگ حقیقی می شود و  دیگر بر نمی گردد. نامه ی خداحافظی و امید به بازگشتش به دست افسون نمی رسد و سی سال در اتاق خسرو لای سایر نامه هایی که مادر آنها را از روی دیوار برداشته تا به دست دخترک نرسد، بی تاب خوانده شدن با چشم های افسون، باقی ما ماند .

همسر افسون با لابی گری؛ برای او برنامه ی تلویزیونی و تدریس در دانشگاه پایتخت و امکانات و مزایای دیگری فراهم می کند و در کمال آرامش، با چاپ مقاله های دانشجویان منتظر دفاع ، به نام  خودش ،  رتبه و امتیاز جمع می کند تا رئیس دانشگاه شود.

پیدا شدن فیلمی از اسارتگاه عراقی که بمباران و تخریب شد و اسرای ایرانی  موجود در آن، به خواب های پریشان افسون پایان می دهد و افسون سخاوتمندانه جنگ را تمام شده فرض می کند و برای تمام شدن کابوس مادر خسرو، فیلم را برای او می برد.

زن های روز حلزون ، با مسایل روز جامعه درگیرند . تنش زیادی را تحمل می کنند . تاب روبرو شدن با مساله را ندارند و فرار  را انتخاب می کنند. گرچه دلشان به طغیان و شورش و اعتراض متمایل است اما در نهایت به تن آسانی دل می دهند و  مثل افسون در ازای برنامه ی پربیننده و تشویق و تحسین مردم، از اعتراض منصرف می شوند. یا مثل شیرین ، به جای حرف زدن و ایستادن مقابل مادری که تعصبی خشک و غیر قابل انعطاف دارد، در دنیای فانتزی فیلم ها غرق می شوند تا مثل ادوارد دست قیچی ، از دیدن هر مسئله ی نامعقولی تعجب نکنند و آن را  به خود، طبیعی و عادی بگذارنند.

حرف اصلی کتاب، نقد کردن فرارهای آدم است از برابر مسایلی که قدرت تخریب تمام عمرِ انسان را دارند. مسایلی که اگر در همان ابتداری راه حل شوند یا لااقل برای حل شدنش قدمی برداشته شود، دیگر در خوابهای کسی ریشه نمی زند و برگ نمی گستراند و گردو های بغض و حسرت را در میانه ی راه گلو، انباشته نمی کند.اگر افسون نامه ی خداحافظی را می خواند این همه سال در حیرت از رفتن بی خبر خسرو ، سالهای پیش رو را از دست نمی داد. اگر مادر طبیعت رفتار دختر و پسر جوان دیوار به دیوار را درک می کرد، سالها، در اتاق پسر، مراسم شبانه ی مویه و زاری نداشت ،اگر شیرین از مادر سختگیر و ی منطقش ، حق طلبی می کرد، ناچار نبود در تمام عمر سینی به سر راه برود و حمال چیزی باشد که  حتی نمی داند چیست.

روز حلزون؛ کتابی خوشخوان و لبریز از اندوخته ی سواد ادبیاتی و اجتماعی نویسنده است . نویسنده با وسط کشیدن پای نماد ها و اسطوره ها در دل داستان، تسلط و آگاهی خود به این بخش از فرهنگ ادبی- زبانی را تایید می کند.

روز حلزون

زهرا عبدی

نشرچشمه